"We moeten minder klagen en meer durven"

Hoe wordt iemand financieel expert?
“Door erover te lezen en te studeren. Mijn interesse werd gewekt door de overname van de Generale Maatschappij in 1988. Ik ben daarover beginnen lezen, ik heb een studentenabonnement op De Tijd genomen en ben een graduaat gaan volgen aan de HIK in Geel. Dan ben ik bij de Kredietbank begonnen. En intussen studeerde ik altijd bij. Fiscaliteit eerst, daarna Handelswetenschappen...”

Je bent uiteindelijk in Londen gaan werken voor KBC. Vijf jaar geleden keerde je terug. Waarom?
“Onder meer omdat we werden overgenomen door een Japans beurshuis. Dat was autoritair, het voelde niet goed. Ik zat er 12 uur per dag voor de computer en dat werd saai. Ik kwam ook terug om een beetje te onthaasten. Ik kan wel zeggen dat dat mislukt is. (lacht) De voorbije jaren heb ik telkens mijn eigen record verbeterd van ‘drukste jaar ooit’. Ik ben in het onderwijs aan 40 procent begonnen, ik zit daar nu al aan 120 procent. En er zijn ook heel wat andere zaken bijgekomen. Lezingen bijvoorbeeld, columns, televisie, onlangs zelfs een reclamespot (voor Recupel, nvdr.)...”

Waarom zeg je dan niet gewoon ‘nee’, als het te veel wordt?
“Ik kan moeilijk iets weigeren als ik het interessant vind. Al wordt het soms echt wel druk daardoor. Deze week had ik bijvoorbeeld een dag waarop ik in de voormiddag in Brussel les heb gegeven, tijdens mijn middagpauze een aflevering voor Kanaal Z heb gemaakt aan de andere kant van de straat, daarna terug twee uur les, vervolgens nog twee afleveringen voor Kanaal Z en ‘s avonds nog een lezing in Limburg. En het probleem is dat ik graag na zo’n lezing nog even blijf hangen. Ik zou dat eigenlijk niet mogen doen. Ik ben dan vaak heel laat thuis.”

Ben je al terug helemaal aangepast aan de Kempen?
“Ik heb me nooit moeten aanpassen. Ik woonde wel in Londen, maar ik heb me altijd als Mollenaar beschouwd. Ik heb geen emotionele band met Londen, hoewel het een prachtige stad is. Maar Mol is altijd mijn thuis geweest.”

Hoe ga je op een verstandige manier met geld om?
“Door te weten wat je doet en je te informeren. Geld is één van de mooiste uitvindingen die er ooit gebeurd zijn. Samen met het wiel en de wc. Maar heel veel mensen snappen niet wat er allemaal gebeurt in die wereld. Ze horen het op café: het leven wordt altijd maar duurder. Maar ze vergeten dat ze ook een stuk meer verdienen. Ze zijn bang van Trump, ze horen vanalles over de verkiezingen in Frankrijk,… Er is inderdaad een enorm schuldenprobleem in de wereld, maar er is vooral ook heel veel populisme. Daar mag je je niet aan laten vangen. Als ik bijvoorbeeld hoor wat er allemaal door politiekers verteld wordt over zo’n meerwaardebelasting. Dat is echt een heel slecht idee. Nog maar eens een belasting erbij. De rijken, die gaan daar echt niet door belast worden hoor. Maar de mensen geloven dat toch. En dat is een probleem, er is te weinig kennis over de financiële wereld. En daar wordt vaak misbruik van gemaakt.”

Geen fan van politiekers?
“De politiek is heel vaak decadent en populistisch als het over geld gaat. Ze maken de mensen bang of geven verkeerde informatie. Ze zeggen dat beleggen gelijk staat aan speculeren. Onzin natuurlijk. Of ze promoten Lotto of Euromillions. Terwijl dat net wel speculeren is. Dat is zelfs nog erger. De kans dat je daar wint, is nul. Kansspelen zijn verboden, maar toch promoten ze het. En als er dan toch zoiets als Euromillions bestaat, zouden ze beter 140 mensen een miljoen geven in plaats van één persoon 140 miljoen. Maar goed, dan wil blijkbaar niemand nog meedoen. De mens wil nu eenmaal bedrogen worden.”

Is dat zo?
“Absoluut! Een ander voorbeeld: mensen lopen in de val van fraudeurs die hen een rendement van 5 of 6 procent per week beloven. Het blijft natuurlijk een kleine minderheid, maar het is wel net voor die mensen dat het een echt drama is. Informeer de mensen, dat is echt essentieel. Informeer hen dat ze moeten sparen en beleggen voor hun pensioen. Dat ze nadenken over de kost van hun rusthuis later. Ik wil dat ze dat nu allemaal weten. Dat ze nu maar verschieten, beter dan dat ze pas schrikken als ze later de rekening van het rusthuis krijgen.”

De mensen informeren, hoe start je daar mee?
“Door het om te beginnen al op te nemen in het lessenpakket van het middelbaar onderwijs. Ik pleit daar al langer voor. Misschien komt het ervan in september 2018, laat het ons hopen. Vijf jaar geleden mocht ik mee over financiën komen praten in Brussel, toen ik net terug was. Daar waren ook heel wat politiekers aanwezig en dat onderwerp werd ook aangesneden. ‘Het is onbegrijpelijk dat het nog niet bestaat’, zei ik toen. ‘Er wordt niks mee gedaan.’ ‘Toch wel’, kreeg ik toen te horen. ‘We hebben hier in Brussel een museum geopend.’ Onbegrijpelijk zoiets. Ik hoor dat tweehonderd mensen van KBC zich geëngageerd hebben om les te gaan geven over financiën in het middelbaar. Dat is een geweldig initiatief. Ik kreeg onlangs een handgeschreven brief van een dokwerker. Hij schreef dat hij al zijn hele leven belegde en dat zijn zoon nu van zijn leraar te horen had gekregen dat hij niet mocht beleggen omdat hij dan al zijn geld zou kwijtraken. Aan zo’n zaken merk je dat de meeste leraars er ook niks van kennen. Dat moet echt stoppen.”

Is geld het belangrijkste wat er is?
“Het is heel belangrijk, maar eigenlijk wil ik dat niemand nog bezig is met geld. Dat zou fantastisch zijn. Het is altijd wel crisis, er is altijd miserie en oorlog. Maar toch hebben we nu zoveel meer dan vroeger. De gps, internet, zelfrijdende auto’s... Binnenkort kunnen we die gebruiken als badkamer terwijl hij ons rustig ergens naartoe voert. Dat is toch allemaal fantastisch. Mijn vader bouwde ons huis in Achterbos op de plaats waar een lemen huis stond met een strooien dak. Verhuizen deden we met paard en kar. Dat was pas armoede. We hadden eerst zelfs geen keuken en geen badkamer. Nu hebben we allemaal een iPhone, internet en een kleurentelevisie. Je moet al die mooie auto’s van de jongeren eens komen bekijken op de parking van Thomas More. Ze gaan even een weekendje naar Italië of Spanje tussendoor... Fantastisch toch! Maar toch blijven de mensen klagen. En onze kleinkinderen gaan het nog zoveel beter hebben dan wij. Er is geen reden tot pessimisme. Er gebeuren zoveel goede dingen in de wereld. We moeten minder klagen en meer durven.”

Meer durven? Zijn we dan te voorzichtig?
“Zeker en vast. In de Kempen bijvoorbeeld wonen veel brave mensen. Op het einde van hun leven beseffen ze dan dat ze te braaf zijn geweest. Ondernemers ook, je moet een beetje risico durven nemen. Je begint inderdaad met nul klanten, dat klopt. Maar probeer het gewoon! Zelfs al faal je. Als je graag iets wil worden, doen! Mensen gaan tegen hun zin werken tot aan hun pensioen en gaan dan, naar eigen zeggen, eindelijk genieten. Terwijl je ook op dag één van je pensioen dood kan neervallen. Ik leef nu hard, maar met plezier.”

Geef eens wat tips. Wat mogen mensen bijvoorbeeld niet doen met hun geld?
“Zich laten beetnemen. Of een nieuw appartement kopen als belegging. Dat is fout want er zijn binnenkort geen huurders genoeg die het gaan kunnen betalen. Maar veel mensen kopen een appartement omdat ze dat kennen. Binnen een jaar of twee gaan de prijzen voor het eerst sinds de jaren ‘80 daardoor wat zakken. Mensen doen rare dingen.”

Waar moeten we dan wel in investeren?
“Een eigen huis, dat is altijd een goede investering. En pensioensparen, dat is iets fantastisch. Voor het overige: beleggen op lange termijn. Goed gespreid. Je mag dan niet elke dag gaan kijken hoeveel je die dag gewonnen of verloren hebt, want dan word je gek. Beleggen is niet speculeren. Het is zoals een wijn laten rijpen. Op lange termijn zal dat wel renderen. Je mag natuurlijk ook een stuk sparen, daar hoor je mij zeker niet over klagen. Maar weet wel: de cash die je thuis bewaart of die op je rekening staat, wordt alleen maar minder waard. De communies zijn net geweest, al dat geld staat nu gewoon 20 jaar op die spaarboekjes en verliest enkel maar zijn waarde.”

Zijn de mensen niet te veel met geld bezig? Moeten we het kapitalisme niet overboord gooien?
“Ik vind het kapitalisme prima. Ik hoor vaak zeggen dat alle banken zouden moeten verdwijnen. Dat is onzin. Er zou veel armoede zijn. Al je nu met z’n tweetjes naar de bank gaat, kan je daar 200.000 euro krijgen. Ga maar eens bij je vrienden langs. Zij gaan je echt niet zomaar duizend euro lenen, zelfs al geef je er 2 of 3 procent interest bij. Banken laten ons toe om een eigen huis te kopen waardoor je minder afhankelijk van verhuurders wordt. Anders zouden we pas rond ons zestigste een huis kunnen kopen. Dat zou niet goed zijn.”

Hoe moet het dan wel verder met onze maatschappij?
“Ik ben groot voorstander van het basisinkomen. Je geeft dan iedereen een vast bedrag, zonder voorwaarden, waarvan je kan overleven. 750 of 1.000 euro bijvoorbeeld. Ik hoor vaak: ‘dat mag je niet doen, want dan wordt iedereen lui.’ Klopt natuurlijk niet. Zo’n Marc Coucke, die is toch ook niet lui. Er gaan net véél meer ondernemers zijn. Naar de toekomst toe is het basisinkomen de enige oplossing. Dat beginnen sommige politiekers nu ook in te zien. Wat doen we nu? Iedereen dood controleren. Je zit in een rolstoel of bent ziek en wil een keer gaan werken, dat mag in geen geval, want ze pakken je inkomen af. Ons systeem zet net aan tot luiheid. Als iedereen dat basisinkomen heeft, kan je doen wat je echt wil doen. Je loopt dan geen risico meer. Je kan je ouders verzorgen, een kunstenaar kan eindelijk kunst gaan maken,... Mensen werken zich dood voor het geld, niet omdat ze het graag doen.”

En is dat dan betaalbaar?
“Absoluut! Neem nu zo’n vervangingsinkomen, de controle kost bijna net zoveel als het inkomen zelf. Het gaat er komen, het kan niet meer anders. Er zijn nu eenmaal meer robots die onze jobs overnemen. Geef de mensen geld, dan is er geen probleem meer. Dat lukt echt hoor! Verlaag de belastingen en de mensen zullen liever gaan werken. En met plezier. Geen burn-out meer want die ontstaat vaak omdat je hard werkt maar er niet voor wordt geapprecieerd. We moeten durven veranderen. Ver gaan werken, de files,... dat vermindert allemaal onze levenskwaliteit. Binnen twintig jaar gaat men lachen met hoe we nu bezig zijn. Dat weet ik wel zeker.”

Copyright

Onderox Magazine

Tekst: Bert Huysmans
Foto’s: Bart Van der Moeren

Pascal Paepen geeft ook 20 lessen over geld en beleggen aan het Hoger Instituut der Kempen in Geel. Wie een gratis les wil bijwonen kan zijn gegevens mailen naar het e-mailadres beleggenvooriedereen@hik.be.